Ο ΖΩΤΙΚΟΣ ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΝΑΥΤΙΛΙΑΣ
Η ναυτιλία στην παγκόσμια σκηνή
Ναυτιλία: το βασικό όχημα της παγκόσμιας οικονομίας
Οι θαλάσσιες μεταφορές αποτελούν προϋπόθεση για την ευημερία δισεκατομμυρίων ανθρώπων σε όλο τον πλανήτη, καθώς μεταφέρουν σχεδόν το 90% των αγαθών.
Το 2024 σε παγκόσμιο επίπεδο σημειώθηκε αύξηση του θαλάσσιου εμπορίου κατά 2,1% σε σύγκριση με το 2023, ανερχόμενο συνολικά σε 12,6 δισεκατομμύρια τόνους. Το μεγαλύτερο μέρος των ποσοτήτων μεταφέρθηκαν από πλοία χύδην ξηρού φορτίου (45,5%) και δεξαμενόπλοια (23,9%)[1].
Όσον αφορά το συνολικό μεταφορικό έργο (δηλ. λαμβάνοντας επίσης υπόψη την απόσταση που διανύεται), ο τομέας της bulk/tramp ναυτιλίας αντιπροσωπεύει σχεδόν το 85% των συνολικών τονο-μιλίων.
Όλοι οι τομείς της ναυτιλίας παρουσίασαν σημαντική αύξηση του μεταφορικού τους έργου κατά τα τελευταία 20 χρόνια. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο τομέας του χύδην ξηρού φορτίου, που ήταν ήδη ο μεγαλύτερος το 2005, συνέχισε να αυξάνεται και υπερδιπλασιάστηκε[2].
Η ναυτιλία είναι απολύτως απαραίτητη για την παγκόσμια οικονομία, καθώς διασφαλίζει την σταθερή παροχή βασικών αγαθών σε όλο τον κόσμο.
Ελληνική ναυτιλία: ένας παγκόσμιος ηγέτης
Η ελληνική ναυτιλία, με 5.691 πλοία, αντιπροσωπεύει περίπου το 20% της παγκόσμιας χωρητικότητας (σε όρους deadweight - dwt), καθιστώντας την Ελλάδα τη μεγαλύτερη ναυτιλιακή δύναμη στον κόσμο.
Ο ελληνόκτητος στόλος έχει παρουσιάσει αξιοσημείωτη ανάπτυξη, αυξάνοντας τη χωρητικότητά του κατά περισσότερο από 42% από το 2015 μέχρι σήμερα.
Η ελληνική ναυτιλία δραστηριοποιείται κυρίως στον bulk/tramp τομέα, ενώ παράλληλα είναι ο μεγαλύτερος μεταφορέας φορτίων μεταξύ τρίτων χωρών (cross-trader) στον κόσμο. Αξίζει να σημειωθεί ότι το 2024, ελληνικά πλοία προσέγγισαν λιμάνια σε 176 χώρες ανά την υφήλιο[3].
Ο τομέας της bulk/tramp ναυτιλίας μεταφέρει βασικά αγαθά, όπως τρόφιμα, πρώτες ύλες και ενεργειακά προϊόντα χωρίς σταθερά δρομολόγια. Αυτό συνεπάγεται ότι η ελληνική ναυτιλία διαθέτει υψηλό βαθμό ευελιξίας και ανταποκρίνεται ταχύτατα στις μεταβαλλόμενες συνθήκες της αγοράς.
Η ελληνική ναυτιλία αποτελεί σημαντικό μοχλό ανάπτυξης του παγκόσμιου εμπορίου, διαθέτοντας έναν αξιόπιστο, ευέλικτο και ανθεκτικό στόλο.
Οικοδομώντας ένα πιο βιώσιμο μέλλον μέσω των θαλάσσιων μεταφορών
Η ναυτιλία είναι ένας από τους τομείς με τις μεγαλύτερες προκλήσεις στην απεξάρτηση από τον άνθρακα, ωστόσο έχει επιδείξει εντυπωσιακά αποτελέσματα στη μείωση του περιβαλλοντικού της αποτυπώματος.
Μεταξύ 2019-2023, ενώ το παγκόσμιο θαλάσσιο εμπόριο αυξήθηκε κατά 7,4% (σε όρους τονο-μιλίων), η ένταση άνθρακα του παγκόσμιου στόλου μειώθηκε κατά 9,7%.
Όσον αφορά τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου (Greenhouse Gas - GHG), τα πιο πρόσφατα στοιχεία δείχνουν ότι η διεθνής ναυτιλία αντιστοιχούσε στο 1,4% των συνολικών παγκόσμιων εκπομπών το 2023. Παρότι εξυπηρετεί τις ανάγκες όλων των χωρών του κόσμου, οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου που παράγει, είναι λιγότερες από το ένα εικοστό των εκπομπών της χώρας με τις υψηλότερες εκπομπές παγκοσμίως[4].
Αυτά τα αξιοσημείωτα επιτεύγματα στη βελτίωση των περιβαλλοντικών επιδόσεων της διεθνούς ναυτιλίας αντανακλώνται και στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ). Μεταξύ 2008-2022, οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα (CO2) από τη ναυτιλία στην ΕΕ μειώθηκαν κατά 22% σε απόλυτα μεγέθη. Για την ίδια περίοδο, ενώ οι εκπομπές CO2 από τον τομέα των μεταφορών αυξήθηκαν από 28,5% σε 34,6% ως ποσοστό των συνολικών εκπομπών στην ΕΕ, το μερίδιο της ναυτιλίας μειώθηκε από 16,8% σε 14,2%[5].
Η ναυτιλία έχει κατορθώσει να βελτιώσει την ενεργειακή της απόδοση και να παραμείνει ο πιο φιλικός προς το περιβάλλον τρόπος μεταφοράς, χάρη στις τεράστιες επενδύσεις σε νέα πλοία και σε μετασκευές που ενσωματώνουν πράσινες καινοτομίες.
Οι Έλληνες πλοιοκτήτες βρίσκονται στην πρώτη γραμμή αυτών των εξελίξεων, αυξάνοντας συνεχώς τις παραγγελίες τους για νέα πλοία - με τη χωρητικότητα να φτάνει τα 56,2 εκατ. dwt έναντι 14,4 εκατ. dwt το 2021. Κατά τη διάρκεια των τελευταίων 5 ετών, ο αριθμός των νέων πλοίων που έχουν παραγγείλει οι Έλληνες πλοιοκτήτες έχει αυξηθεί κατά περισσότερο από 5 φορές[6].
O ελληνόκτητος στόλος είναι επίσης ο μεγαλύτερος στόλος στον κόσμο με δυνατότητα χρήσης εναλλακτικών καυσίμων και ο μεγαλύτερος στόλος εφοδιασμένος με SΟx scrubbers. Καταγράφει, επιπλέον, υψηλότερα ποσοστά χρήσης προηγμένου περιβαλλοντικού εξοπλισμού σε σχέση με τον παγκόσμιο μέσο όρο.
Η ναυτιλία παραμένει το πιο αποδοτικό μέσο μεταφοράς, με την ελληνική ναυτιλία να ηγείται στη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου.
[1] Clarksons Research, Seaborne Trade Monitor, Απρίλιος 2025
[2] Clarksons Research, Shipping Intelligence Network, Απρίλιος 2025
[3] “Greece-owned merchant fleet navigates shifting trade lanes”, Lloyd’s List, 28/5/2025
[4] Crippa, M., et. al., GHG emissions of all world countries, Publications Office of the European Union, Luxembourg, 2024
[5] European Commission, EU Transport in Figures, Statistical Pocketbook 2024
[6] Υπολογισμοί ΕΕΕ με βάση στοιχεία από S&P Global Market Intelligence, Φεβρουάριος 2025 & Ετήσιες Εκθέσεις ΕΕΕ, 2021-2024