Η ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΝΑΥΤΙΛΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ, ΤΗΝ ΕΕ ΚΑΙ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ

Σχεδόν το 90% του παγκόσμιου εμπορίου αγαθών μεταφέρεται μέσω θαλάσσης. Το θαλάσσιο εμπόριο αντιπροσωπεύει σχεδόν το 72% του συνολικού όγκου του διεθνούς εμπορίου της ΕΕ (Figure 11). Το εμπόριο χύδην ξηρού φορτίου και φορτίου δεξαμενοπλοίων αντιπροσωπεύει περισσότερο από το 75% του συνολικού όγκου του παγκόσμιου θαλάσσιου εμπορίου (Figure 12), το οποίο, το 2020, ανήλθε σε 10.648 εκατομμύρια τόνους. Ο τομέας της bulk/tramp ναυτιλίας αντιπροσωπεύει επίσης το μεγαλύτερο μέρος του θαλάσσιου εμπορίου της ΕΕ (Figure 13), γεγονός που υπογραμμίζει τον ζωτικής σημασίας ρόλο του στην οικονομία και στο εμπόριο της ΕΕ.

Η ναυτιλία έχει καθοριστική συμβολή στην ευημερία των πολιτών της ΕΕ, καθώς διασφαλίζει τον εφοδιασμό του μεγαλύτερου μέρους των αναγκαίων πρώτων υλών, της ενέργειας, των τροφίμων και άλλων βασικών ειδών. Το θαλάσσιο εμπόριο αντιπροσωπεύει το μεγαλύτερο μέρος των εισαγωγών και εξαγωγών από τα Κράτη Μέλη της ΕΕ σε κύριες κατηγορίες βασικών προϊόντων διατροφής, ενέργειας και πρώτων υλών. Σε ορισμένες κατηγορίες, περισσότερο από το 85% του συνολικού όγκου του εμπορίου μεταφέρεται δια θαλάσσης, όπως στα δημητριακά (93%), σε ζωικά και φυτικά λίπη και έλαια (86%), σε μη σιδηρούχα μεταλλεύματα (93%), σε μετάλλευμα χαλκού (97%)⁹. Το 90% των συνολικών εισαγωγών Κρίσιμων Πρώτων Υλών, οι οποίες είναι απαραίτητες για την οικονομία της ΕΕ, λόγω της διασύνδεσής τους με όλες τις βιομηχανίες και της σημασίας τους στην παραγωγή σύγχρονων και καθαρών τεχνολογικών προϊόντων, μεταφέρονται επίσης δια θαλάσσης.

Οι θαλάσσιες μεταφορές κατέχουν επίσης ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο στο ενδοκοινοτικό εμπόριο, καθώς η ΕΕ βασίζεται στη ναυτιλία για το 33% του εσωτερικού της εμπορίου¹⁰. Η Ναυτιλία Μικρών Αποστάσεων (SSS) είναι καθοριστική για το κοινοτικό εμπόριο ενώ ταυτόχρονα αποτελεί ένα από τα πλέον φιλικά προς το περιβάλλον μέσα μεταφοράς. Παρέχοντας τη δυνατότητα για αποσυμφόρηση των οδικών αξόνων με σημαντικά μικρότερο αποτύπωμα CO2 σε σχέση με άλλους τομείς μεταφορών, η προώθηση της βιωσιμότητας και ανταγωνιστικότητας της Ναυτιλίας Μικρών Αποστάσεων πρέπει να παραμείνει προτεραιότητα για τους ευρωπαϊκούς θεσμούς.

H ελληνική ναυτιλία έχει μεγάλη στρατηγική σημασία για την ΕΕ, καθώς:

• Είναι καθοριστική για την εξασφάλιση του εφοδιασμού της ΕΕ με ενέργεια και άλλα βασικά αγαθά.
• Εξυπηρετεί το εισαγωγικό και εξαγωγικό εμπόριο της ΕΕ, αποτελώντας τον κύριο βραχίονα των μεταφορών της.
• Με τις ανησυχίες της ΕΕ για την ενεργειακή της ασφάλεια να αυξάνονται, ο ελληνόκτητος στόλος και ιδιαίτερα τα πλοία που μεταφέρουν άνθρακα, πετρέλαιο και προϊόντα πετρελαίου, καθώς και υγροποιημένα αέρια (LNG/LPG) έχουν κρίσιμη σημασία για τη διάσφάλιση των εισαγωγών ενέργειας και άλλων βασικών προϊόντων στην ΕΕ από διαφορετικές και απομακρυσμένες περιοχές στον κόσμο, διευκολύνοντάς την να περιορίσει την εξάρτησή της από περιορισμένο αριθμό χωρών.
• Η ΕΕ εισάγει το 97% των αναγκών της σε πετρέλαιο και προϊόντα πετρελαίου, καθώς και το 83,6% και το 35,8% των αναγκών της σε φυσικό αέριο και στερεά ορυκτά καύσιμα αντίστοιχα¹¹. Από τις εν λόγω εισαγωγές, το 84% του αργού πετρελαίου, το 76% προϊόντων πετρελαίου και το 39% των ποσοτήτων LNG/LPG, μεταφέρονται δια θαλάσσης¹².
• O ελληνόκτητος στόλος είναι σε θέση να προσαρμόζεται άμεσα στις διαρκείς μεταβολές των παγκόσμιων εμπορικών ροών, καθώς και σε σχεδιασμούς πλοίων με βελτιωμένα χαρακτηριστικά αποδοτικότητας, ασφάλειας και προστασίας του περιβάλλοντος.

Η στρατηγική σημασία της ελληνικής ναυτιλίας για την ΕΕ αναδεικνύεται περαιτέρω στο πλαίσιο του αυξανόμενου ανταγωνισμού από τις ασιατικές χώρες, των οποίων η συνολική πλοιοκτησία αναπτύσσεται ραγδαία, κερδίζοντας ολοένα και μεγαλύτερο μερίδιο της παγκόσμιας αγοράς.

Σε εθνικό επίπεδο, η ελληνική ναυτιλία παραμένει στρατηγικό πλεονέκτημα, ιδιαίτερα σημαντικό και για την ελληνική οικονομία. Οι θαλάσσιες μεταφορές συνεισφέρουν περισσότερο από το 3% της ακαθάριστης προστιθέμενης αξίας και ανέρχονται συνολικά περίπου στο 7% του ΑΕΠ (άμεσα και έμμεσα), προσφέροντας σχεδόν 200 χιλιάδες θέσεις εργασίας¹³. Παρέχουν επίσης σημαντικές καθαρές εισροές στην ελληνική οικονομία. Το 2021, οι εισροές στο ελληνικό ισοζύγιο πληρωμών από τις θαλάσσιες μεταφορές, όχι μόνο ξεπέρασαν τα επίπεδα του 2019, μετά την ύφεση που προκλήθηκε το 2020 από την πανδημία COVID-19, αλλά επίσης είναι οι υψηλότερες που έχουν καταγραφεί μετά το 2008 και ανέρχονται σε πάνω από 17 δισεκατομμύρια ευρώ (Figure 14). Είναι επίσης αξιοσημείωτο ότι η ελληνική ναυτιλία παρέχει αυτές τις εισροές στην Ελλάδα από διάφορες περιοχές του κόσμου (Figure 15). 

Η ελληνική ναυτιλία αποτελεί διαχρονικά τομέα στρατηγικής σημασίας για την ελληνική οικονομία. Διασφαλίζει επίσης τον εφοδιασμό τροφίμων, πρώτων υλών και ενέργειας στην Ευρώπη και παγκοσμίως.

⁹  Eurostat Database, International Trade in Goods, Φεβρουάριος 2022
¹⁰ Ευρωπαϊκή Επιτροπή, EU Transport in Figures, Statistical Pocketbook 2021
¹¹ Eurostat Database, Energy Dependence, Μάρτιος 2022
¹² Eurostat Database, International Trade in Goods, Φεβρουάριος 2022
¹³ Boston Consulting Group, 2013 & Deloitte, 2020